Phó giáo sư, Tiến sỹ, Nhà giáo ưu tú Nguyễn Minh Sơn, Phó chủ nhiệm bộ môn Dịch tễ học, Phó Giám đốc Trung tâm Đào tạo và nghiên cứu HIV/AIDS Trường đại học Y Hà Nội. Dù thành công trong sự nghiệp và rất bận rộn với công việc nhưng bất kể ai khi tiếp xúc đều cảm nhận được ở ông một con người năng động nhưng giản dị, lạc quan, đam mê nghiên cứu khoa học và trên hết là khí chất của người “lính Cụ Hồ” đầy nhiệt huyết, một người con vùng đất chiêm trũng sâu lắng ân tình, mảnh đất đã sinh ra lưỡng Quốc Trạng nguyên…
PGS.TS.BS Nguyễn Minh Sơn quê ở xã Tống Phan (Phù Cừ), nơi vùng chiêm trũng, nghèo khó, từng gắn với câu ca: " Đồng trắng nước trong, rau rong cua kềnh". Gia đình ông vốn đông con nhưng rất hiếu học. Năm 1972, đế quốc Mỹ leo thang chiến tranh, đánh phá miền Bắc và hoành hành ác liệt ở miền Nam, chàng thanh niên Nguyễn Minh Sơn khi đó đang học cấp 3 đã giác ngộ cách mạng, cùng bạn xếp bút nghiên, làm đơn tình nguyện vào bộ đội. Tháng 10 năm 1972 đơn vị ông được lệnh điều động vào chiến trường B. Vốn là người có thành tích tốt trong học tập và năng nổ trong hoạt động đoàn thể nên ngay sau ngày nhập ngũ ông đã được đơn vị bồi dưỡng. Tháng 12.1972, khi đang trên đường “Nam tiến”, tại Tây Trường Sơn, ông là người đầu tiên của đơn vị vinh dự được đứng trong hàng ngũ của Đảng. Ngày ông vào Đảng không chỉ là dấu ấn trong cuộc đời của ông mà còn là ký ức không bao giờ quên với các đồng đội của ông bởi lễ kết nạp Đảng vừa kết thúc, đơn vị vừa hành quân được mấy phút thì chính vị trí nơi tổ chức kết nạp Đảng ấy bị máy bay của quân đội Mỹ dội bom…
Với thời gian 6 tháng 17 ngày hành quân bộ trên đường Trường Sơn qua Lào, Campuchia và các tỉnh Đông Nam bộ, luồn lách qua bao đồn, bốt giặc, hứng chịu nhiều trận bom ác liệt của địch, đơn vị của ông cũng tới chiến trường. Tại địa bàn các tỉnh Biên Hòa, Bà Rịa, ông đã tham gia nhiều trận đánh ác liệt và cam go với quân địch. Sau những trận đánh liên tiếp thắng lợi trong chiến dịch giải phóng miền Nam, ông trực tiếp tham gia chiến đấu trong trận Xuân Lộc - Long Khánh. Trong trận đánh này ông đã bị thương, sau khi điều trị, tuy vết thương chưa lành hẳn, ông vẫn tiếp tục tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh giải phóng hoàn toàn miền Nam thống nhất đất nước.
Đất nước giành được độc lập, Bắc - Nam sum họp một nhà, tháng 10.1976, ông được xuất ngũ trở về địa phương. Bước ra khỏi cuộc chiến tranh đầy mưa bom bão đạn, một cuộc đấu tranh mới với ông dường như cũng không kém phần khó khăn. Làm gì để lập thân lập nghiệp, làm gì để tiếp tục góp sức mình cho quê hương, đất nước trong khi gia đình đông anh em, điều kiện kinh tế khó khăn; khi các bạn cùng trang lứa nhiều người đã yên bề gia thất, sự nghiệp ổn định?... Được sự động viên của gia đình, bằng nghị lực và lòng quyết tâm, ông vượt qua mặc cảm về sự chênh lệch tuổi tác, một anh lính sau chiến tranh cắp sách đến trường, hoàn thành chương trình phổ thông cấp 3 và thi đỗ vào Trường Đại học Y Hà Nội.
Vượt qua thiếu thốn về vật chất, điều kiện sức khỏe và sự hành hạ của vết thương từ chiến trường, suốt 6 năm học tại Trường Đại học Y Hà Nội, ông luôn được bầu giữ vai trò cán sự lớp. Khi tốt nghiệp, ông được giữ ở lại trường công tác. Là người có phương pháp làm việc khoa học nên ông vừa làm chuyên môn giảng dạy, vừa tham gia công tác quản lý của trường mà vẫn tranh thủ tham gia nghiên cứu và đi học tập để không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, ông cũng đã hoàn thành chuyên ngành liên quan như bác sỹ chuyên khoa I Nội. Sau đó ông được điều chuyển về bộ môn Dịch tễ học thuộc Khoa Y tế công cộng (Nay là Viện đào tạo Y học dự phòng và Y tế công cộng). Ông được PGS Tôn Thất Bách ủng hộ và động viên đi học Tiến sĩ theo chương trình hợp tác nghiên cứu Việt Nam - Thụy Điển (SIDA-SAREC), được học tập tại nhiều nước và tích lũy được nhiều kiến thức, kinh nghiệm chuyên môn ở các nước có nền y học tiên tiến. Năm 2005, ông bảo vệ thành công luận án tiến sĩ. Năm 2010, ông được phong hàm Phó giáo sư, đúng dịp kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội tại Văn miếu Quốc Tử Giám.
Với kinh nghiệm của gần 30 năm giảng dạy bậc đại học, trong đó hơn 17 năm giảng dạy ở bậc sau đại học về Dịch tễ học các bệnh truyền nhiễm và không truyền nhiễm, ông đã cùng với nhà trường đào tạo nhiều thế hệ bác sỹ có phương pháp làm việc khoa học, tâm huyết với nghề. Ông còn tham gia hướng dẫn hàng chục khóa luận bác sỹ, luận văn thạc sỹ, tiến sỹ chuyên ngành y; tham gia giảng dạy chuyên ngành Dịch tễ học và phương pháp nghiên cứu khoa học, phương pháp dạy học trong khuôn khổ của dự án hợp tác Việt Nam - Hà Lan về nâng cao chất lượng đào tạo cho giảng viên tại 8 trường đại học y dược trong cả nước, đào tạo sinh viên quốc tế: Lào, Ấn Độ, Nga… Ngoài ra, ông còn tham gia nhiều công trình nghiên cứu khoa học về các lĩnh vực như dịch tễ học các bệnh truyền nhiễm, trong đó: Tham gia đề tài cấp Nhà nước năm 2004: "Nghiên cứu các biện pháp phòng chống sốt rét cho một số vùng kinh tế đặc biệt: Thuỷ điện, Cao su, Dâu tằm tơ, Nuôi tôm nước lợ và vùng sâu, vùng xa"; chủ nhiệm và đồng chủ nhiệm 2 đề tài cấp Bộ: "Tình hình bệnh tật và chăm sóc sức khỏe cho đội ngũ cán bộ phòng chống sốt rét ở một số vùng có sốt rét lưu hành”; "Nghiên cứu nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS ở thanh thiếu niên có nguy cơ cao tại thành phố Hà Nội"; Chủ nhiệm của 8 đề tài nghiên cứu cấp cơ sở về phòng chống HIV/AIDS và các bệnh không lây nhiễm tại Việt Nam đã bảo vệ mức xuất sắc. Ông còn là tác giả, đồng tác giả của trên 50 bài báo khoa học đã đăng trên các tạp chí có uy tín chuyên ngành y học trong nước và quốc tế; chủ biên của 6 cuốn sách, đồng chủ biên của 4 cuốn sách chuyên ngành Y học cho đào tạo đại học và sau đại học…
Ngoài công việc giảng dạy, ông còn tham gia hợp tác nghiên cứu với các dự án trong nước và quốc tế như: Dự án nước sạch cho thành phố Hạ Long của Việt Nam - Bỉ (1993 -1995); thành viên Mạng lưới Nghiên cứu toàn cầu về “Sử dụng thuốc hợp lý" (1999 - nay); thành viên dự án đào tạo thạc sĩ y tế công cộng của Việt Nam - Hà Lan (1998 - 2002); Điều phối viên dự án “Nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học xã hội và y học về phòng chống HIV/AIDS” Trung tâm Nghiên cứu & Đào tạo HIV/AIDS - Trường đại học Y Hà Nội với Trường đại học Columbia - Hoa Kỳ… Các kết quả nghiên cứu khoa học của ông đã đóng góp những bằng chứng quan trọng, thực tiễn cụ thể trong chuyên ngành dịch tễ học nói riêng cũng như y học dự phòng nói chung, là cơ sở cho việc xác định, hoạch định các chiến lược, chính sách bảo vệ và nâng cao sức khỏe cộng đồng.
Trên cương vị là Phó Giám đốc điều hành Trung tâm đào tạo và nghiên cứu HIV/AIDS Trường đại học Y Hà Nội từ năm 2008 đến nay, từ chỗ chỉ có 5 - 6 nghiên cứu viên, đến nay trung tâm không những phát triển cả về số lượng, chất lượng nguồn nhân lực, mở rộng quy mô nghiên cứu, đào tạo trong lĩnh vực HIV/AIDS trong nước mà còn tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực nghiên cứu, ứng dụng khoa học về phòng, chống HIV/AIDS…
Với những đóng góp không ngừng nghỉ cả trong cuộc đấu tranh giành độc lập cho dân tộc và sự nghiệp nghiên cứu khoa học, ông đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý; đặc biệt năm 2012 ông vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu “Nhà giáo ưu tú” và nhiều bằng khen của các bộ, ngành Trung ương. Năm 2013, PGS.TS.BS Nguyễn Minh Sơn vinh dự được Đảng trao tặng Huy hiệu 40 năm tuổi Đảng.
Nguồn: Lệ Thu https://baohungyen.vn/phong-su-ky-su/201401/chat-linh-cu-ho-cua-mot-nha-khoa-hoc-xu-nhan-441268/